Zmiany w wyglądzie polskiej szachownicy na przestrzeni lat

Przyglądając się samolotom, traktujemy biało-czerwoną szachownicę jako ich naturalny element. Ten znak rozpoznawczy jest używany od prawie 100 lat, jednak niewielu z nas zdaje sobie sprawę, że w tym czasie, przeszedł kilka poważnych zmian. Przyjrzyjmy się malowaniu godła lotnictwa na polskich samolotach.

Okres przed II wojną światową

Szachownica była znakiem osobistym porucznika Stefana Steca, który przyleciał do Warszawy ze Lwowa z meldunkami w listopadzie 1918 roku. Od grudnia tego roku, zaczęto stosować szachownicę jako symbol rozpoznawczy polskich samolotów. Jej układ i kolorystyka różnił się od szachownicy, którą możemy oglądać dzisiaj. W lewym górnym rogu znajdowało się czerwone (a dokładniej, karmazynowe) pole, a szachownica nie miała obwódki.

• W 1921 roku wprowadzono obwódkę symbolu w kolorach odmiennych od pól szachownicy.
• W 1924 została zmieniona barwa szachownicy na czysty cynober.

Po 1930 roku, lotnictwo zwróciło uwagę na zbyt dużą widoczność symbolu, przez co znacznie je zmniejszono i zaprzestano jego symetrycznego malowania na płatach skrzydeł.

Samolot Stefan Steca w lotnictwie Austro Węgier 1917.

Zmiany w malowaniu szachownicy w okresie II wojny światowej i po niej

Szachownice w okresie II wojny światowej były niewielkie (około 20 na 20 cm), a niekiedy, malowano pod nimi napis Poland. Malowano je głównie w przedniej części kadłuba samolotu.

W 1993 wprowadzono rewolucję w wyglądzie szachownicy. Wersja używana do tej pory, miała nieprawidłowy układ pól, który nie zgadzał się z wytycznymi heraldycznymi. Z tego powodu, postanowiono zamienić ich kolejność w taki sposób, by w lewym górnym rogu znajdowało się pole białe, a nie jak dotychczas, czerwone. Co interesujące, wiele szachownic dostępnych w sprzedaży w formie naklejek, ma stary układ pól lub nieprawidłową kolorystykę. Podobna sytuacja dotyczy monety, wybitej przez NBP w celu uczczenia ofiar katastrofy smoleńskiej – ona także posiada nieprawidłowy układ pól.

Późniejsze lata przyniosły poważną zmianę – w 2012 roku, decyzją Tomasza Siemoniaka, przywrócono malowanie szachownicy na górnej części skrzydeł, czego zaprzestano w okresie po II wojnie światowej.

Podsumowując, warto mieć świadomość historii znaku polskiego lotnictwa i pamiętać o tym, jaki układ pól, jest prawidłowy. Pozwoli to ustrzec się od ośmieszenia lub od błędu przy ozdabianiu modelu samolotu.