Zakony rycerskie – historia i hobby
Największe osiągnięciem ideału rycerstwa chrześcijańskiego były zakony rycerskie. Powstały one w okresie krucjat. Jako główny cel stawiały sobie opiekę nad pielgrzymami, pielęgnowanie chorych i ubogich pielgrzymów, a nieco później walkę w obronie wiary przeciw poganom, muzułmanom w Ziemi Świętej i na pograniczu chrześcijańskich państw. Zakonnicy trzech największych zakonów rycerskich stanowili elitę Krzyżowców. Krzyżowcy zawsze rozpalali wyobraźnię i byli w kręgu zainteresowań mężczyzn i chłopców. Dzisiaj hobby związane z krucjatami znajduje swój wyraz w rekonstrukcji historycznej, modelarstwie (figurki do sklejania) oraz pasjach historycznych.
Historia Zakonów Rycerskich
Zakony rycerskie powstawały głownie w ziemi świętej, jako odpowiedź na lokalne potrzeby wspólnot i pielgrzymów chrześcijańskich w opanowanym przez ludność muzułmańska terenie. Obok trzech głównych zakonów (Joannici, Templariusze, Krzyżacy) istniały jeszcze inne zakony, mniejsze, rozsiane po pozostałych terenach przedmurza chrześcijaństwa (Hiszpania, Polska, Inflanty)
Szpitalnicy czyli Joannici
Joannici (szpitalnicy) – najstarszy zakon rycerski, początek wziął ok.1050r. od założonego w Jerozolimie szpitala przy kościele św. Jana Chrzciciela, zajmowali się głównie troską o pielgrzymów. W 1137r. zakon otrzymał charakter rycerski i jako taki został zatwierdzony przez papieża Anastazego II w 1157r. Joannici nosili czarne płaszcze z białymi krzyżami, a od XIV wieku czerwone płaszcze z białymi krzyżami. Po zdobyciu Jerozolimy w 1187r. przez Turków główną siedzibą została Akka do 1291r. Następnie przenieśli się na Cypr, a od 1310r. na wyspę Rodos. W XVIw. ich siedzibą została Malta, a po zdobyciu jej przez Napoleona zakon przetrwał w innych państwach. Obecnie joannici rezydują w Rzymie. W Polsce Joannici pojawili się ok.1155 na zaproszenie Henryka Sandomierskiego – miejscowość Zagać koło Wiślicy.
© Demian – Fotolia.com
Zakon Templariuszy
Templariusze – zakon powstał w Jerozolimie w 1119r. w środowisku krzyżowców narodowości francuskiej, a król jerozolimski Baldwin umieścił ich przy świątyni Salomona. Regułę napisał św. Bernard z Clairvaux i zatwierdzono ją w 1128r. Nosili biały płaszcz z czerwonym krzyżem. Brali udział w walkach na Ziemi Świętej, zajmowali się też usługami bankierskimi i ochroną pieniędzy. W ogóle mieli głowę do robienia interesów, co przyczyniło się do ich upadku. Po upadku ostatniej palestyńskiej twierdzy Akki przenieśli się w 1291r. na Cypr, a następnie na Rodos, a w końcu do Francji. W 1307r. na skutek fałszywych oskarżeń król francuski Filip Piękny uwięził zakonników, a dobra zakonu przejął skarb państwa. W 1312r. podczas soboru w Vienne papież skasował zakon na drodze administracyjnej. W Polsce templariusze pojawili się dzięki Henrykowi Brodatemu na Śląsku w Oleśnicy, gdzie prowadzili działalność leczniczą.
Krzyżacy, Zakon Szpitalików NMP domu niemieckiego w Jerozolimie
Krzyżacy albo zakon szpitalny Najświętszej Maryi Panny domu niemieckiego w Jerozolimie – zostali zorganizowani pod koniec XI w. w środowisku rycerzy niemieckich w Jerozolimie. Zakonnicy nosili białe płaszcze z czarnymi krzyżami. Od 1128r. otrzymali obowiązek walki zbrojnej. W 1211r. król Andrzej II osiedlił zakon w Siedmiogrodzie celem obrony Węgier przed Kumanami, ale kiedy zaczął on tworzyć tu niezależne państwo, przepędził go stamtąd w 1226r. Wtedy to Konrad Mazowiecki sprowadził ich do Polski w celu obrony przed Prusami i osiedlił w Ziemi Chełmińskiej. Po opuszczeniu Ziemi Świętej główną siedzibą wielkiego mistrza została Wenecja, od 1309r. Malbork aż do 1525r. do sekularyzacji Prus.
Polska miała różne problemy z Krzyżakami, którzy raz po raz fałszowali dokumenty albo po prostu łupili ziemie polskie. Pewnym rozwiązaniem tej sytuacji miała być rozprawa podczas soboru w Konstancji, jednak tak naprawdę przyczyniła się ona dopiero do zmiany nastawienia opinii chrześcijańskiej do Krzyżaków. Ostatecznie bunt mieszkańców państwa i chęć przyjęcia panowania Króla Polskiego zadały cios istnieniu Zakonu, dopełnione jego sekularyzacją w 1525 roku. Resztki Krzyżaków służyły monarchii Habsburgów przeciw Turkom, a dzisiaj są już tylko zakonem szpitalnym.
Figurka Krzyżowca Romeo Models w skali 54mm
Figurki Krzyżowców – wspaniałe hobby
Jedną z form hobby związanego z Krzyżowcami jest sklejanie i kolekcjonowanie figurek do sklejania. Jest to znacznie tańsze hobby niż rekonstrukcja historyczna, wymaga za to zaangażowania i talentów rzemieślniczych i artystycznych. W sprzedaży są figurki rycerstwa, w tym uczestników Krucjat wykonane z miękkiego (skala 1:72) lub twardego plastiku oraz żywicy (skala 54mm). Prawdziwie hobby to znajduje wyraz w figurkach do sklejania z „białego metalu” czyli ze stopu ołowiu z cyną. W sprzedaży dostępne są figurki rycerzy zakonników w różnych skalach (54mm do 120mm), zarówno konne jak piesze.
Wykonywanie modeli figurek wymaga zdolności manualnych, obróbki metalu bądź żywicy (plastiku), klejenia i malowania. Zdolności artystyczne i zmysł obserwacji bardzo przydadzą się do nadania figurce Krzyżowca realistycznego wyglądu i komponowania scenerii na podstawkę do modelu.
One Response to “Zakony rycerskie – historia i hobby”
Leave a Reply
Podzielam zainteresowanie zakonem templariuszy. Bardzo przyjemny tekst.Zapraszam na moją stronę Modelarze z Gubina a znajdziecie tam figurki Templariuszy. Ostatnio zrobiłem piękną szarżę Templariuszy dodałem do tego wierszowaną interpretację tej dioramy. Zapraszam i pozdrawiam Jerzy Urbanowicz.